Recensie 'A Quiet Place' - Stilte is zelden zo oorverdovend geweest

Dat complete stilte een zeldzaam goed is in een wereld die gedomineerd wordt door het minste of geringste geluid, wordt op originele wijze duidelijk gemaakt in de nieuwe horror-thriller A Quiet Place van John Krasinksi. Het is zijn eerste werk waarin hij zowel fungeert als regisseur als acteur. In deze film volgen we een vierkoppig gezin (de ´Abbotts´) dat moet overleven in een post-apocalyptische wereld waarin complete de stilte de primaire overlevingsstrategie is. ´If they hear you, they hunt you.´

Zoals met de meeste horrorfilms, begint A Quiet Place vanuit een setting die je in je ergste nachtmerries nog niet wil tegenkomen. De verlaten en grotendeels vernielde supermarkt die het decor van de openingsscène vormt, doet denken aan de verwilderde taferelen uit The Walking Dead en The Book of Eli. Het is een wereld waarin de mensheid haar eigen bestaan lijkt te zijn ontvlucht, en waarin overleven slechts uitstel vormt voor een pijnlijk einde wat om iedere hoek kan liggen wachten. De toon wordt direct gezet: het geluk lijkt uit de wereld te zijn verdwenen zoals bomen hun bladeren laten vallen bij het aantreden van de herfst.

En alsof dat nog niet genoeg is om de aandacht van de kijker te trekken, voltrekt zich in de eerste minuten een dramatische gebeurtenis die zich als een rode lijn door de hele film zal bewegen. Een vliegtuigje met werkende batterijen leidt tot het eerste slachtoffer in de film; een dood gehuld in kinderlijke onschuld. Het slachtoffer is het jongste familielid van de Abbotts: Beau (Cade Woodward). Zijn dood is tevens ook de eerste kennismaking met de monsters (in de film aan gerefereerd als Creatures), alhoewel je niet meer waar kan nemen dan een vlugge schim die zich meester maakt over het leven van een jonge ziel. Goedenavond, de film is begonnen.

Vanaf dit moment vormt een boerderij de locatie waar de film zich afspeelt. Dit is prettig, gezien het de film compact houdt en hierdoor makkelijker te volgen is. De boerderij vormt een tijdloze en ingenieuze plek waar de Abbotts proberen te overleven. Vooral het tijdloze geeft de boerderij een realistische dimensie waardoor de kijker de situatie al snel op diens eigen betrekt - in zoverre dat de rillingen je over je rug lopen. Licht cliché is een whiteboard waar de cinematografie de camera lang genoeg op de tekst laat fixeren zodat de kijker zelf kan lezen wat er staat. Dit zijn voornamelijk basale vragen die iedere weldenkende kijker zich ook zou stellen tijdens het kijken van deze film: ´wat zijn de Creatures? Wat zijn hun zwakke punten? Stilte is de sleutel tot overleven!´ Lichtelijk dubbelop dus, maar wel zo duidelijk.

We volgen dus het verhaal van een vierkoppig gezin, bestaande uit vader Lee (John Krasinski), moeder Evelyn (Emily Blunt), zoon Marcus (Noah Jupe) en dove - goh, origineel - dochter Regan (Millicent Simmonds). Op het eerste opzicht lijkt dit een normaal gezin - of wat je ook maar als normaal kunt bestempelen in een wereld waarin griezelige monsters je komen verslinden als je een keer moet niezen - maar er speelt meer onder het oppervlak. De oplettende kijker, en zij die de werkelijke aard van de film doorgronden, zien datgene waar Krasinski het publiek mee probeert te geselen: de flinterdunne scheidslijn tussen angst en liefde, onder druk gezet door een continu dreigend gevaar. Hoe communiceer je zonder geluid te maken? Of nog belangrijker: hoe voed je je kinderen op in een wereld waarin de menselijke verbeelding uiteengereten is? Met de dood van Beau wordt dit element met het effect van een sloopkogel in de film gesmeten, en dit gevoel laat de kijker niet meer los tot de aftiteling begonnen is.

Om de film een nog beklemmender toon te geven, heeft Krasinski gekozen voor datgene wat liefde en angst tegelijk kan vangen: Evelyn is zwanger. Alhoewel de metafoor hierin erg sterk is, wordt de bevalling uitgewerkt in een haastige scène waarin Creatures in de boerderij rondzwerven en Evelyn moet bevallen in een badkuip, maar op miraculeuze wijze aan de tanden van de Creatures ontkomt door haarzelf - met baby - drie meter te verplaatsen naar de douche. Geloofwaardigheid is nooit een sterk punt van horrorfilms geweest, en ook hier laat het helaas te wensen over.

Desalniettemin is de grondtoon en het acteerwerk van hoog niveau. Krasinski laat niet alleen de actoren, maar ook het publiek worstelen met vragen over opvoeding en bescherming. De film is hierom ook niet zozeer eng door de horrorelementen - her en der een jump scare is het enige wat ik er echt uit kon halen - maar door de structurele verbintenis met de menselijke cognitie over vragen en kwesties waar soms bijna geen antwoord op geven is - waar je helemaal geen antwoord op wil geven. Het is hierom ook niet zo gek dat de grondtoon van de film voornamelijk van dramatische aard is - wat al begint bij de dood van Beau - maar hiermee het horror-aspect wel grotendeels laat verdwijnen. Het is ook om deze reden dat ik de titel A Quiet Place zie als een titel die met ingenomen sarcasme geïnterpreteerd moet worden: op het eerste gezicht lijkt het gezin een goed bestaan te hebben, maar wanneer gekeken wordt naar de diepere lagen komt men tot de conclusie dat die vredigheid een zeer duistere oorsprong kent.

Zowel Emily Blunt als John Krasinski schitteren in de rollen die voor hun lijken gemaakt. Emily speelt de extraverte Evelyn, die haar kinderen meer wil bijbrengen dan alleen overleven. Hierom onderwijst ze hen uit stoffige, vergeelde boekjes - het soort dat je hedendaags bij je opa en oma op de zolder vindt. Dat Blunt op gevoel kan inspelen heeft ze al eerder laten zien in o.a. Edge of Tomorrow en Into the Woods, waarbij ze voor de laatste een Golden Globe-nominatie kreeg toegekend. John Krasinksi speelt de contrasterende Lee, een introverte man met een groot hart die de het accent op overleven legt. Krasinski heeft met zijn recente acteerwerk (Detroit en 13 Hours: The Secret Soldiers of Benghazi) laten zien dat hij ook gevoelige snaren kan raken. In werkelijkheid zijn Blunt en Krasinski wettelijk man en vrouw, dus een risicovolle verdeling is dit wel. Dit risico verdwijnt echter als sneeuw voor de zon wanneer de onderlinge chemie van het beeldscherm afspat. Ook de rollen van Marcus en Regan komen goed uit de verf. Alhoewel de doofheid van Regan in eerste instantie ietwat ironisch overkomt - de gehele film draait om stilte, dus waarom niet een personage wat alles te maken heeft met stilte - wordt haar perspectief in cinematografisch opzicht goed uitgelicht. Wanneer zij centraal staat verstomd al het geluid (het publiek ‘hoort’ als het ware wat zij hoort), wat de film een kille inslag geeft.

Het is bij elk van dit soort films altijd de vraag of het goed komt of niet. Horrorfilms in de meest enge zin van het woord kennen vaak een grillig en ogenschijnlijk goed einde, tot er in de laatste seconden - als het ware de epiloog van de film - er toch nog een twist aan het verhaal wordt gegeven die het hele script weer open gooit. Bij A Quiet Place blijft deze twist redelijk uit, alhoewel de ‘oplossing’ - ik zal u spoilers besparen - creatief gevonden is en ook goed verwerkt is door de hele film. Het einde insinueert een zekere afloop, maar verder houdt de film zich netjes aan de horror-ethiek: geen gesloten einde.

De chronologische opzet van de film is voor mij een overbodige luxe. Het verstrijken van de tijd wordt de kijker duidelijk gemaakt door het tonen van ‘dagnummers’, bijv. ‘dag 73’, of ‘dag 453’. Wat dit ons voornamelijk leert is dat de dood van Beau een geïsoleerd moment is (een soort proloog), waarna de film het verhaal na plusminus een jaar weer oppakt om zich vervolgens te fixeren binnen een tijdsbestek van nog geen 72 uur.

Ik moet de die-hard horrorfilms helaas teleurstellen. De film kent zeker een bepaalde spanningsgraad die ook standvastig gehandhaafd blijft, zij het dat de echte horror achterwege gelaten wordt. Het lijkt alsof A Quiet Place zich op het snijvlak van twee genres begeeft: drama en horror. De interactie van deze twee stijlen combineert echter een fascinerende film met origineel script en sterke verhaallijn. Voornamelijk het experimenteren met een origineel concept - stilte als basisbehoefte voor overleving - verheft de film als pionier op een snijvlak waar zeker nog meer films dit voorbeeld zullen volgen.

[yasr_overall_rating null size="medium"]

A Quiet Place draaide sinds 6 april 2019 in de bioscoop en is nu op BD en DVD verkrijgbaar op Bol.com of Amazon.