Anno 2016 ligt het horrorgenre [en ook het fantasygenre, red.] nog steeds onder vuur. Men beweert dat de enige echte literatuur, de Nederlandse literatuur is, en dat alles wat daarbuiten valt, niet ‘literair’ is. Is dit idee inmiddels niet achterhaald? Horroraspecten in boeken, films en televisieserie zijn immens populair, denk hierbij aan de ‘The Walking Dead’. Steeds meer auteurs en producers voegen horrorelementen toe aan hun producties. Hierbij vragen wij ons af of het niet eens tijd wordt, dat het horrorgenre op waarde geschat wordt.
Wij spraken hierover met horrorauteur Anthonie Holslag, die onder andere bekend is van zijn werken ‘Zwarte Muren’ en ‘Een bloedovergoten dageraad’. Hij zegt hierover het volgende:
Als schrijver van donkere fictie wordt je vaak gevraagd waarom je duistere verhalen schrijft in plaats van literaire verhalen of literaire thrillers. De vooronderstelling hierin is, is dat literatuur de wereld in proza verbeelden of zoals, de encyclopedie in Nederland het aangeeft: ‘literaire werken vallen terug op universele waarden en normen’. Als schrijver probeer ik dan aan te voeren dat griezel, in deze betekenis van het woord, uitermate literair is – zij het niet in de klassieke zin – en dat ze werkelijk “het laatste station” in het spectrum van literaire werken vormen, zoals Stephen King al aangaf.
Het is waar dat sommige verhalen onder “pulp” vallen. Maar dit zijn verhalen met rondvliegende ledematen waarin het credo is: Hoe bloederiger, hoe beter. Dit is slechte griezel, zoals er ook slechte literaire werken bestaan. Goede griezel gaat een laag dieper en probeert dezelfde universele waarden aan te boren, die literaire werken ook doen. Waar literaire werken zich echter beroepen op de (grauwe) werkelijkheid, beroepen griezel of horror (wat slechts een verzamelnaam is) op andere elementen. Door het bovennatuurlijke (soms, maar niet altijd) als een hulpmiddel te gebruiken, is een griezelverhaal in staat om universele angsten aan te tonen, bijna primordiale angsten, om de menselijke psyche op een specifieke manier te ontbloten. Angsten die van belang zijn; ze zeggen iets over ons gedrag. Dingen die we liever niet willen weten. Of met andere woorden: griezel kan iets wat sommige literaire werken niet kunnen; ze kunnen die delen van het menselijke gedrag aantonen, op een uitermate schrikbarende manier, die door conventies van de literatuur onmogelijk zijn.
Griezel geeft je de mogelijkheid niet alleen de duistere kanten te analyseren, maar ook te voelen. Het is een spiegel waar je liever niet inkijkt.
En dit is niet alleen voor Anglo-Saksische schrijvers. (Waar deze kunstvorm een veel hogere status heeft.) Maar er zijn voldoende Nederlandse schrijvers die deze kunstvorm in de puntjes beheersen. Denk bijvoorbeeld aan Rianne Lampers die in haar boek ‘Bizarre Verhalen’ de duistere verlangens van mensen blootlegt of Tom Thys – de meest Lovecraftiaanse schrijver in ons midden – die de wereld weet te verdraaien zodat je continu vraagstellingen formuleert of onze zienswijze op deze wereld, precies niet dat is: een subjectieve beleving en interpretatie die niets zegt hoe de wereld werkelijk in elkaar steekt. Of Tisa Piscar die de complexiteit van relaties in haar verhalen centraal stelt. Mijn verhalen zijn meer psychologisch van aard. Ik probeer de lagen van de donkere kant van onze psyche te ontpellen en te zien wat er achter schuilt.
En zo zijn er nog vele schrijvers. Schrijvers van Nederlandse bodem die het verdienen om gelezen te worden.
We zijn niet alleen het laatste station. We zijn misschien tevens wel één van de belangrijkste stations. Wij durven over dingen te schrijven waar de reguliere literatuur liever zijn vingers niet aan brandt. Toch zien we het overal ons om heen. Het jaar 2015 had meer oorlogen en brandhaarden dan alle jaren daarvoor. Dit ligt uiteraard aan de geopolitiek en nationale belangen. Maar het ligt ook aan iets anders, en dit is de spiegel: de ego’s, de innerlijke strijd waarmee we worstelen, hetgeen wat soms een breuk in ons veroorzaakt. En precies hier, in de breuk, is waar de literatuur van het horror genre begint.
Zie de website www.anthonieholslag.com voor meer informatie over Anthonie Holslag en zijn boeken. Op deze website bespreekt hij ook regelmatig werken van collega (horror)auteurs.
Serieus? Als iets goed geschreven is, is het goed geschreven ongeacht gerne. “Men beweert dat de enige echte literatuur, de Nederlandse literatuur is, en dat alles wat daarbuiten valt, niet ‘literair’ is.” wie zijn deze men als ik vragen mag? En sinds wanneer is de Nederlandse literatuur wereld zo groot dat deze een mening kan vellen over dit soort dingen? Kijk, schrijvers schrijven en lezers lezen. We leven in 2016, als ik iets zoek om te lezen vind ik het en lees ik het. Als Nederlandse “horror” schrijvers niet gelezen worden komt dat omdat lezers het niet boeiend vinden of omdat de schrijvers niks boeiends te zeggen hebben…. Heeft echt niets maar dan ook totaal niets met het gerne te maken.
Horror is een emotie. Iedereen die in horror en literatuur geïnteresseerd is zou het werk van Franz Kafka, Cormac McCarthy en Paul Bowles moeten lezen. En genre-purisme is stom.
Fijne tips inderdaad!