Lokaal spookverhaal: de legende van het Solse gat

Deze week lever ik mijn bijdrage aan onze reeks lokale spookverhalen met een legende uit de buurt van Putten, op de rand van de Veluwe. Kan het toeval zijn dat het grootste natuurgebied van Nederland ook een schatkist aan interessante sagen, legendes en andere volksverhalen heeft te bieden? Is het iets aan de natuur en de stilte die tot de verbeelding spreekt, op een manier dat de drukke steden dat niet doen?

Verschillende auteurs hebben het de afgelopen decennia op zich genomen om de verscheidene verhalen van de Veluwe vast te leggen. Misschien wel hét definitieve boek op dit gebied is Veluwse Sagen van Gustaaf van de Wall Perné, gepubliceerd in 1921. Van de Wall Perné, ook schilder en tekenaar van beroep, nam de taak op zich en verzamelde verhalen niet alleen uit de bibliotheek, maar direct van de lippen van de vaak al hoogbejaarde mensen die in de omgeving woonden. Het resultaat is een interessante collectie van verhalen; sommige echte spookverhalen, vaak met een strenge morele les, maar ook lichtere sprookjes en vertellingen waar stukjes Germaanse mythologie in opduiken. Eén spookverhaal dat er voor mij uitsprong was de legende van het Solse gat bij Putten. Luister:

De legende van het Solse gat

Midden op de Veluwe - in het bos tussen Putten, Garderen en Drie - ligt het Solse gat, een grote kuil tussen de heuvels. Daar stond eens een machtig klooster met veel torens. Het werd omgeven door een gracht en een brede, statige laan leidde naar de poort. Maar het was een boos klooster; de overste en alle monniken hadden hun ziel aan de duivel verkocht. Ze leidden een leven van overdaad en weelde. Midden in de nacht werd de zwarte mis gelezen waar alle heksen en spoken uit de omgeving aan deelnamen. Men dronk wijn uit emmers en de hele nacht werden er overvloedige maaltijden opgediend. De duivel zorgde ervoor dat de voorraad nooit opraakte en hij mengde zelf de wijn. Er werd gedanst, gezongen en gevloekt tot in de vroege morgen. Velen hadden 's nachts binnen het klooster vreemde en angstaanjagende geluiden gehoord en iedereen wist dat de hele nacht de vensters van alle zalen hel verlicht waren.

Dat heeft geduurd tot in een stormachtige kerstnacht, nu al eeuwen geleden. De dorpelingen bleven tijdens die storm angstig in hun huizen en hoorden midden in de nacht plotseling één hevige donderslag. De volgende ochtend kwam een jongetje het dorp binnenrennen en vertelde dat het klooster in het bos geheel was verdwenen en er op die plaats een ijzingwekkend diepe kuil ontstaan was. De bomen er omheen lagen ontworteld ter aarde. Alle bewoners wilden het wonder zien. Men vond nog een met klinkertjes geplaveid straatje en de brede, statige laan; dat was alles wat van het klooster restte. De aarde had zich geopend en zich weer gesloten.

Sinds die tijd komt er om middernacht uit de diepte van het Solse gat een vreemd geluid. De klokken van het verzonken klooster beginnen onregelmatig en schor te luiden, alsof ze allen gebarsten zijn; eerst zacht, maar steeds harder en angstiger. Dan komen uit het duister van de brede laan de geesten van de monniken. Al klagend wandelen ze in een lange sombere rij: langzaam en gebogen gaan ze rondom het gat, waaruit een blauwe gloed opstijgt. Dan zweven ze allen rusteloos uiteen, om opnieuw uit de schaduw van de laan in een lange rij langzaam naar voren te treden. Dit gaat door tot aan het daglicht, dan vluchten ze plotseling jammerend weg in het diepste duister van de sombere kuil. Zodra de zon schijnt, is het alsof er niets is voorgevallen. Alles is er rustig en men zou er haast aan twijfelen, dat even tevoren de schimmen verdwenen zijn in het water midden in de kuil van het Solse gat.

Bron voor dit spookverhaal: Veluwse Sagen van Gustaaf van de Wall Perné, 1921