Boekrecensie: De Cirkel (Dave Eggers)

Stel je voor, dat alles wat je doet of zegt openbaar is. Dat je verplicht wordt, alles wat er in je leven gebeurd, te delen met de wereld. Niet alleen alle goede dingen, zoals je op facebook vermeldt dat je een leuk feestje hebt gehad, maar ook de minder leuke dingen. Dat je bijvoorbeeld ooit een rolletje snoep hebt gestolen in een supermarkt. Of dat je voorouders eigenlijk sadistische slavenhandelaren waren, die voor moord niet terugdeinzen. Of dat je broer een open huwelijk heeft in de breedste zin van het woord. Door de sociale media als Facebook, Twitter en Pinterest zijn de dingen, die we doen en meemaken meer openbaar dan ooit. Maar willen we eigenlijk wel dat iedereen alles van ons weet? Het boek ‘De Cirkel’ haakt in op dit onderwerp en geeft het een bizarre maar angstaanjagend realistische wending:

ALLES WAT GEBEURT MOET OPENBAAR ZIJN Mae Holland kan haar geluk niet op als ze wordt aangenomen bij de Cirkel, het machtigste internetbedrijf ter wereld. De persoonlijke e-mails van de gebruikers, hun sociale media, betalingsverkeer en aankopen zijn met elkaar verbonden door een universeel besturingsprogramma. Het resultaat: iedereen heeft slechts één online identiteit. Een nieuw tijdperk van openheid en gemeenschapszin is aangebroken. PRIVACY IS DIEFSTAL Mae laat zich meeslepen door de energie van het bedrijf, de groepsactiviteiten en de feestjes, de oneindige mogelijkheden – zelfs als ze het leven buiten de campus langzaam uit het oog verliest, een ontmoeting met een collega haar in verwarring brengt, en haar bijdrage aan de Cirkel steeds meer openbaar wordt. GEHEIMEN ZIJN LEUGENS De Cirkel is een intelligente, geestige en spannende roman die vragen oproept over ons geheugen, onze geschiedenis, privacy, democratie en de grenzen aan onze kennis van de wereld.

De sociale media zijn de laatste jaren sterk in opkomst en maken veel dingen mogelijk, zoals contact met mensen waar je anders geen of weinig contact mee zou hebben. Een prachtige uitvinding, maar er zijn ook steeds meer mensen, die zich hiertegen afzetten. Zij nemen het rigoureuze besluit om bijvoorbeeld hun sociale media accounts op te zeggen. Zij vinden dat mensen bijvoorbeeld door deze media juist asocialer worden in plaats van socialer. Dave Eggers gaat met zijn boek ‘De Cirkel’ hier dieper op in en schept een wereld, waar we eigenlijk niet meer bestaan zonder deze media. ‘De Cirkel’ is dan ook geen horrorboek in de traditionele zin van het woord, maar kan meer beschouwd worden als dystopisch verhaal in de trant van ‘Black-Out’. Het laat simpelweg zien, hoe de wereld eruit kan zien, wanneer iedereen en alles zichtbaar is en privacy beschouwd wordt als een misdrijf. Het lijkt een geweldige uitvinding, maar zet mensen eveneens aan tot het maken van bizarre beslissingen. Want wat als je niet wil dat iedereen alles van je weet?

In het boek volgen we Mae Holland, die dankzij haar schoolvriendin Annie een baan krijgt bij het bedrijf ‘De Cirkel’. Annie heeft een hoge functie binnen dit bedrijf en behoort tot de zogenoemde bende van Veertig. Mae komt vanuit een saaie en uitzichtloze baan en doet alles om bij haar nieuwe werkgever in de smaak te vallen. Dit zal voor veel lezers herkenbaar zijn. Maar hard en goed werken alleen blijkt niet voldoende, wanneer Mae door haar leidinggevende op het matje geroepen wordt. Ze blijkt vergeten te zijn om te reageren op een uitnodiging van een collega. Deze collega is nu diep beledigd. Er wordt van Mae verwacht, dat ze naast haar werk ook reageert op diverse berichten van collega’s, evenementen bijwoont en de nieuwe ontwikkelingen bijhoudt en hier een oordeel over geeft. Ze wordt gezien als een rolmodel en moet, over al haar interesses en wat ze bijvoorbeeld koopt, open zijn naar de buitenwereld toe. ‘De Cirkel’ tilt sociale media naar een heel nieuw en (bizar) niveau. Mae gaat in haar baan zelfs zover, dat ze ‘transparant’ wordt. Dit houdt in dat iedereen alles wat ze doen kan volgen, door middel van een camera. Het boek laat hierbij heel mooi zien hoe de sociale media, wat bijna niet weg te denken is uit onze leefomgeving, zulke heftige ontwikkelingen kan doormaken. En dit brengt ook veel (soms angstaanjagende) reacties teweeg bij mensen. Want wat als je helemaal niet ‘transparant’ wil zijn, en niet constant op de voet gevolgd wil worden door de wereld? Hoe kun je hieraan ontsnappen?

Het boek bevat diverse bijzondere personages, waarvan Mae de hoofdpersonage is. Naarmate het verhaal vordert, maakt Mae belangrijke ontwikkelingen door, die haar gewoonten en liefhebberijen op het spel zetten. Waar houdt de eigen identiteit op en begint de identiteit van ‘De Cirkel’. De andere personage, die een onmisbare rol speelt, is bijvoorbeeld Kalden. Eggers weet het verhaal op zo’n manier te schrijven, dat Kalden helemaal niet is, wie de lezer denkt dat hij is.

Naast bovengenoemde ‘transparantie’ experimenteert het bedrijf nog met andere (huiveringwekkende) dingen. Bijvoorbeeld de haai, die zo is gekweekt dat je door hem heen kan kijken. Dat houdt in, dat het verteringsproces van deze haai precies gevolgd kan worden. Daarbij eet de haai alles op wat hij tegenkomt, en wordt dit door de Cirkelaars (mensen, die werken bij de Cirkel, Red.) op de voet gevolgd. Ook het einde van het boek verloopt een beetje vreemd. Het laat de lezer met een onbehaaglijk gevoel achter. Kan dit in werkelijkheid ook gebeuren?

‘De Cirkel’ is een spannend boek, die deze spanning grotendeels te danken heeft aan de bizarre experimenten, die het bedrijf uitvoert en de effecten hiervan op de mensheid. Hoever kun je gaan met uitvindingen als sociale media en wat gebeurt er met de mensen, die hier tegen zijn? Het resultaat is verontrustend en angstaanjagend. En vooral zet het ons tot nadenken.

Het boek ‘De Cirkel’ is geschreven door Dave Eggers en uitgegeven door Lebowski Publishers (onderdeel van Dutch Media Uitgevers, Red.). Het is te verkrijgen in de betere Nederlandstalige boekhandel.

[yasr_overall_rating size="--" postid="35183"]