Recensie: Häxan - een lach, een huivering, een goeie 'bad trip'

In het kader van het Filmfestival van Gent organiseerde Art Cinema OFFoff een speciale vertoning van Häxan (Witchcraft through the ages), een Zweedse pseudodocumentaire uit 1922. De geluidloze film werd afgespeeld op 35 mm-pelicule in een zaal in de donjon van het Gravensteen in Gent. Componist Frederik Croene bracht live een zelfgeschreven soundtrack op een zwaar mishandeld Hammondorgel.

De vertoning was op voorhand uitverkocht. Een kleine 100 personen zat samen in de eeuwenoude hal van het middeleeuwse kasteel. Na een korte inleiding door organisatrice Sofie Verdoodt (verbonden aan de UGent) werd het publiek meegenomen in de tijd: eerst naar 1922, door de oude, gruizige film, in sepia ingekleurd. Tijdens de film werd je als het ware verder teruggekatapulteerd, naar de donkere tijden van de inquisitie, (bij)geloof, obsessie en waanzin. De compositie van pianist Croene deed denken aan een arthouseversie van Cintecele Diavolui, een ambient nevenproject van Mortiis, dat een muzikaal verhaal over vampirisme vertelt.

De kijker beleeft haast een bad trip: oude vrouwtjes, groteske duivels, bezeten nonnen, geobsedeerde heksenjagers/geestelijken, ... verschillende verhalen ontspinnen zich. Soms moet je lachen om de overacting en de nu grappig uitziende maskers, maar in de juiste setting word je in het verhaal meegezogen.

Het revolutionaire -en nog steeds relevante- aan de film van Benjamin Christensen is dat hij duidelijk de link legt tussen psychische problemen en het geloof in duivels en heksen. De dienaars van de Kerk komen er uit als wrede beulen, wat in het geval van de inquisitie zeker correct is. De vermeende heksen hadden vaak als enige zonde dat ze oud waren, buiten de maatschappij stonden en soms ook geestelijke problemen hadden. En zeg nu zelf: wie zou er niet de meest vreemde dingen bekennen na een sessie met de duimschroeven en ander marteltuig?

Deze film is ondertussen in het publieke domein beland, dus zelfs gratis en legaal van het internet te downloaden op diverse sites. De liefhebbers kunnen via de bekendere webwinkels aan een kwaliteits-dvd geraken aan een klein prijsje.

Het enige nadeel dat je kan ondervinden bij publieke vertoningen of bij het zoeken naar informatie over deze film, is het in contact komen met 'de filmkenner'. Deze personen manen je aan tot respect en stilte in de zaal wanneer je voor de vertoning start nog zelfs maar eens glimlacht naar je partner. Zij zijn uiteraard de enigen die begrijpen waar de film over gaat, kunnen hem perfect kaderen in de tijd en haten het als er meer dan 5 andere aanwezigen zijn, want dan is het niet meer 'cult'. 'De filmkenner' houdt van arthousefilms uit Mongolië, liefst zonder dialoog maar met een soundtrack van neusfluitspelers. Hij/zij werkt uiteraard als recensent voor de betere tijdschriften, hun mening is de enige juiste! Opgepast dus voor dit kwalijke type snob, zij kunnen leiden tot plezierbederf!

Film: Häxan (1922)
Regie: Benjamin Christensen

Waardering: 3/5 sterren