Boekrecensie: Het Experiment (Paul McEuen)
Paul McEuen's boek Het Experiment gaat over biologische oorlogsvoering: het inzetten van ziekteverwekkers om een oorlog te winnen.
Een mislukt experiment in schrijven.
De meeste mensen hebben weleens gehoord van Josef Mengele, de 'Engel des Doods', berucht om zijn gruwelijke medische experimenten in het concentratiekamp Auschwitz. De Duitsers waren echter niet de enigen die tijdens de Tweede Wereldoorlog gevangenen misbruikten voor dit soort experimenten. Ook de Japanners konden er wat van. Unit 731, een Japans onderzoeksinstituut voor biologische en chemische oorlogsvoering, is verantwoordelijk voor de meest misselijkmakende onderzoeken. Hun proefkonijnen waren krijgsgevangenen, en dan vooral Chinezen, een volk waarmee de Japanners al lang overhoop lagen (Google ook eens op 'Bloedbad van Nanking'). De onderzoeken waaraan de slachtoffers werden onderworpen waren afgrijselijk: er werd vivisectie op ze gedaan zonder verdoving, ledematen en ingewanden werden verwijderd, granaten en vlammenwerpers werden op ze uitgeprobeerd en ze werden geïnfecteerd met virussen en bacteriën. In 1941 werden er zelfs besmette vlooien uitgeworpen boven China met het doel een builenpestplaag te veroorzaken; duizenden Chinezen stierven.
Paul McEuen's boek Het Experiment besteedt behoorlijk wat aandacht aan Unit 731, iets wat absoluut nodig is, want deze donkere bladzij in de geschiedenis werd tot nu toe onderbelicht. Helaas is het het enige interessante aspect van een verder hoogdravend, onleesbaar boek.
Het Experiment gaat over biologische oorlogsvoering: het inzetten van ziekteverwekkers om een oorlog te winnen. Liam Connor weet in 1946 een gevaarlijk schimmel, de Uzumaki, te bemachtigen dat is staat is miljoenen mensen uit te schakelen. Decennia verstrijken, Connor wordt een succesvol en gerespecteerd bioloog, gespecialiseerd in mycologie en geeft les aan de Cornell Universiteit. Zijn kleindochter Maggie en zijn achterkleinzoon Dylan zijn zijn oogappels, en collega Jake Sterling is een goede vriend.
Unit 731 lijkt nog maar een schim uit het verleden, en de Uzumaki is in de doofpot gestopt, maar dan verschijnt er een Chinese dame ('Orchidee') ten tonele die geen enkel middel schuwt om kennis over de Uzumaki te verkrijgen. Ze martelt en moordt en ook Liam wordt daarbij niet ontzien. Het is aan Maggie, Dylan en Jake om Liam's geheimen te ontrafelen voordat Orchidee dat doet. Slagen ze erin om de wereld te behoeden voor een ramp?
Hoewel Het Experiment interessante onderwerpen aansnijdt (Unit 731, biologische oorlogsvoering) is het erg slecht geschreven, het is absoluut geen 'pageturner'. Daarbij heeft McEuen teveel verschillende wetenschappelijke elementen in Het Experiment willen verwerken. Mycologie (de wetenschap die schimmels bestudeerd) is al heel wat, maar daarnaast is er ook veel aandacht voor nanotechnologie en is de nemesis van het verhaal (Orchidee) uitgerust met allerlei James Bond-achtige gadgets die je verstand te boven gaan. Op zich hoef je helemaal geen verstand van zaken te hebben om een medische of wetenschappelijke thriller te lezen, zo lang het maar niet een ver-van-mijn-bed verhaal wordt en er een goede balans is tussen begrijpelijk en onbegrijpelijk en geloofwaardig en ongeloofwaardig. Ook met de personages kun je je maar moeilijk identificeren. Ze roepen weinig sympathie op en blijven eendimensionaal, ze slepen je niet mee in het verhaal.
Paul McEuen is in het dagelijks leven een technisch natuurkundige die doceert aan de Cornell Universiteit en die gespecialiseerd is in koolstof nanobuizen, hij weet dus waarover hij praat. Helaas betekent dat niet per definitie dat je er ook goed over kunt schrijven. Desalniettemin heeft hij de filmrechten voor Het Experiment al verkocht, de wonderen zijn klaarblijkelijk de wereld nog niet uit. Ik kan alleen maar tegen hem zeggen: "Don't quit your day job Paul!"
Het Experiment van Paul McEuen is nu als paperback verkrijgbaar.
Het Experiment (2010)
Schrijver: Paul McEuen
