Interview: Joseph Kahn over Detention

Met zijn tweede speelfilm Detention, die deze week in Nederland op Blu-ray en dvd verschijnt, levert Joseph Kahn een volledig eigen product af. Een film die voor hemzelf in de categorie ‘liefdewerk oud papier’ valt. “Het is nog maar te bezien of ik mijn geld er ooit nog uit haal”, zo vertelt hij DeNachtvlinders.nl. “Maar ik heb Detention niet gemaakt om geld te verdienen. Ik wilde de film gewoon maken, koste wat het kost.”

Detention is een film waarvoor je zelf het overgrote deel van het script hebt geschreven, waarvan je zelf de regie hebt gedaan, waarvoor je al je spaargeld bijeen hebt gesprokkeld… Was dat het waard? Is het exact de film geworden die je in je hoofd had?
Kahn: “Absoluut. Van de eerste tot de laatste seconde is dit de film die ik wilde maken. Het script was dan ook tot in de puntjes uitgewerkt, we hebben er drie jaar over gedaan om dat helemaal gedetailleerd uit te werken voordat we gingen filmen. Detention is een film die ik op geen enkele andere manier had kunnen maken, want geen enkele studio zou op voorhand een vaag project als dit hebben zien zitten. Maar ik voelde de artistieke drang om de film te maken. Hij moest er gewoon uit.”

Wat opvalt als je naar Detention kijkt, is de hoeveelheid kleine details die er in terugkomen. Maar de film heeft zo’n vliegende vaart dat je ze zelfs na meerdere kijkbeurten nog niet allemaal gezien hebt. Heb je al die subtiele details er al vanaf het begin in geschreven? Of kwam dat tijdens het filmen?
Kahn: “Zo’n beetje alles wat je ziet, hebben we vooraf helemaal uitgeschreven. De film lijkt hak op de tak te springen, maar val die sprongen zijn vooraf gepland en ingecalculeerd. Als gezegd, hij is vrijwel volledig geworden zoals ‘ie in mijn hoofd zat. In de jaren dat we aan het script werkten, hebben we het steeds verder verfijnd en tot in details uitgewerkt wat er in beeld te zien zou moeten zijn.”

Je hebt ruim 20 jaar ervaring als videoclipregisseur. Detention bevat per minuut net zo veel informatie als de gemiddelde clip, maar heeft wel het grote verschil dat het anderhalf uur duurt. Snap je dat sommige mensen de film vermoeiend zullen vinden?
Kahn: “Zeker, ik heb de film dan ook met opzet niet voor iedereen gemaakt. Ik ben uitgegaan van twee kijkersgroepen. De eerste is ongeveer mijn eigen leeftijd, eind dertig. Voor hen wou ik een film maken die het contrast tussen twee decennia terug en nu laat zien. De tweede zijn de jongeren van nu. Die jongeren zijn omdat ze zijn opgegroeid met het internet en sociale media zo vreselijk anders dan de jongeren die de eind dertigers twintig jaar geleden waren. Zij zullen juist dat springerige en flitsende als een soort ‘natuurlijke kijkomgeving’  ervaren. Ik wou het contrast tussen die doelgroepen uitvergroten door het tijdreisaspect in de film te verwerken. Juist omdat de jaren ’90 nog zo dichtbij lijken. Maar het is een wereld van verschil. Ik verkeer in de wat vreemde positie dat ik als 39-jarige nog veel videoclips maak die jongeren moeten aanspreken, dus ik weet uit leeftijdservaring hoe de oudere groep denkt en uit werkervaring hoe hyper die jongere groep is.”

Sony Pictures Home Entertainment heeft de film, die je aanvankelijk in eigen beheer maakte, opgepikt. Ze marketen ‘m nu als ‘horror komedie’, maar die term dekt na tien minuten allang de lading niet meer. Hoe zou je 'm zelf gemarket hebben?
Kahn: “Ik zou ook niet graag in hun schoenen staan, want hoe omschrijf je Detention inderdaad? Ik hoop dat ik de discussie kan aanwakkeren dat een film niet per se 'iets' hoeft te zijn. Het kan toch ook op zichzelf staan? Ik ben een enorme filmliefhebber en wilde er gewoon elk genre dat ik leuk vind in terug laten komen. Horror vind ik een fantastisch genre, maar er is nog zo veel meer en dat kan allemaal zo goed samen, als je het mij vraagt. Niemand anders maakt films als deze. Dat is ook de reden dat ik de film zelf heb willen maken. Dit is een film die ik graag in de bioscoop wil zien. Dus heb ik het zelf maar gedaan. Ook deels uit noodzaak, want al zou ik met dit script naar een studio zijn gestapt, had men me veel meer aan banden willen leggen en me in één bepaalde richting sturen.”

Ergens wel logisch toch? Een studio is geen liefdadigheidsinstelling en moet toch geld verdienen…
Kahn: “Dat is waar, maar ik zie mezelf in eerste plaats als een artiest. Iemand die in beelden denkt en wil maken wat in zijn hoofd opkomt. Of het dan iets oplevert, is een tweede. Ik wil gewoon creëren. Mijn eerste film Torque was doordat de studio zich er zo mee bemoeide in het geheel niet geworden wat ik er van gehoopt had. Destijds zei ik ‘dat gebeurt me niet meer’ en dat is ook het uitgangspunt geweest bij het maken van Detention.”

De film is goeddeels met nog onbekende, jonge acteurs gemaakt. Een bewuste keuze? Of was dat budgettechnisch?
Kahn: “Een heel bewuste keuze. We hebben hen ook actief geraadpleegd over de dialogen. Detention moest een film worden waarin de jongeren ook daadwerkelijk praten zoals de ‘kids’ die nu op de scholen zitten. Om dat te realiseren moesten we wel werken met mensen die daadwerkelijk nog op school zaten. Niets is zo geforceerd als een door een volwassene geschreven dialoog die hip moet zijn, maar totaal onnatuurlijk overkomt als de jonge acteurs het uitspreken. Binnen de bizarre en ‘over the top’ setting van de film, wilde ik door het taalgebruik het realisme behouden. Dat kan alleen door met relatief onbekende acteurs te werken, omdat je van hen gelooft dat ze zou zouden kunnen praten.”

Hoe moeilijk is het om een film als deze, waarin je dusdanig speelt met genres dat ‘ie op geen enkele manier in een hokje te stoppen is, van de grond te krijgen?
Kahn: “Dat is gewoon niet te doen als je de traditionele route neemt. De hele filmindustrie zit in een neerwaartse spiraal en ik zie zo 1-2-3 niet hoe daar een einde aan komt. Studio’s willen – kort door de bocht - alleen nog investeren in films waarvan ze weten dat het de investering terug gaat betalen. Vandaar dat je zo veel vervolgfilms ziet of formulefilms die met het oog op een specifieke doelgroep zijn gemaakt. Het probleem is enerzijds dat het publiek al die formulefilms zat begint te worden en volledig ontgroeit. Mensen vinden niet meer één specifiek iets leuk en kunnen net zo goed van bloederige horror als van lieflijke animatie houden. Maar dat willen de studio’s niet horen. Anderzijds willen consumenten ook niet meer voor entertainment betalen. Dat laatste voel je op alle fronten. In de jaren ’90 bijvoorbeeld waren de budgetten voor videoclips enorm en kon ik ware kunstwerkjes maken. Nu wordt het overgrote deel van de muziek illegaal gedownload en is het geld er niet meer om echt speciale clips te maken en vragen ze me om meer standaard clips te maken. Voor films geldt hetzelfde. Ik krijg enorm veel reacties van mensen die Detention hebben gezien en het te gek vinden dat er eindelijk eens een film uit is die ‘anders’ is. Maar vervolgens blijkt dat ze er niet voor betaald hebben en de film via het internet hebben binnengetrokken. Het besef dat een film geld kost is er niet meer en het besef dat Hollywood steeds meer op bewezen successen gaat leunen als dit zo doorgaat, al helemaal niet.”

Stoort je dat niet dat mensen wel je film willen zien, maar er geen geld voor over hebben?
Kahn: “Het stoort me tot op zekere hoogte dat het besef er niet is dat het geld kost om iets te maken. Maar ik vind het belangrijker dat ‘ie gezien wordt en dat mensen er over praten. Je merkt nu al dat ‘ie in bepaalde kringen een eigen leven begint te leiden. Ik hoop dat het ooit een cultklassieker wordt.”

Nu je die vrijheid hebt geproefd, is het dan nog mogelijk om weer op een conventionele manier een film te maken?
Kahn: “Ik moet wel. Al mijn geld zit in Detention en voorlopig komt dat nog niet terug. Hoeft ook niet, maar er moet nu wel brood op de plank gaan komen. De laatste tijd heb ik mezelf naast videoclips – waar mijn basis ligt – toegelegd op het maken van reclamespots. Daar ben je als regisseur ook enorm gebonden aan de wensen van de klant. Ik kan dat dus wel.”

Wat zou je zelf als het belangrijkste aspect van Detention willen noemen? De horror? De humor? De ADHD montage? Het alle kanten op vliegende verhaal?
Kahn: “Ik hoop dat het een tijdsbeeld is. Een film die de jeugd van nu reflecteert. De jeugd van nu is de eerste generatie die volledig opgroeit met internet en sociale media. Ze weten niet beter en er is nog geen enkele film die deze generatie heeft weten te vangen. Het maakt me dan ook niet uit of de film op de langere termijn gedateerd zal zijn. Ik heb het ‘nu’ willen vangen. En anno 2012 houden mensen niet meer alleen van horror, of alleen van sciencefiction of alleen van romantische komedies. Ik wilde de conventionele filmwereld wakker schudden door alles in één film te stoppen. Je kan net zo makkelijk het ene moment iemands keel met de nodige ‘gore’ doorsnijden, het volgende moment een beer als tijdmachine introduceren en tussendoor elementen van een komedie inbouwen. Een aspect van dat ‘nu’ is ook dat mensen in tegenstelling tot vroeger dingen die ze leuk vinden veel vaker bekijken. Omdat het via het internet nu eenmaal 24 uur per dag beschikbaar is. Dat is iets wat ik uit mijn werk als videoclipregisseur heb meegekregen. Mensen kijken op YouTube soms wel tien of twintig keer achter elkaar dezelfde videoclip. Ik heb de hoop dat mensen dat met Detention ook gaan doen. Vandaar dat ‘ie zo vol informatie zit. Ik wil dat ze losse scènes keer op keer kunnen zien en er steeds meer in ontdekken en zelfs de hele film keer op keer als ontdekkingsreis kunnen bekijken. Ik denk dat het gelukt is, dus hij is wat mij betreft elke cent waard geweest.”

Detention (Sony Pictures Home Entertainment) is sinds 8 augustus te koop op dvd.