'LIli'- Nederlandse #metoo horror short verovert internationale festivals

Regisseur Yfke van Berckelaer wint momenteel de ene na de andere internationale filmfestivalprijs met haar korte horrorfilm ‘Lili’.

Tegen een gitzwarte achtergrond zit de in maagdelijk wit gestoken Lili (Lisa Smit). Ze is nerveus, zoals acteurs en actrices nerveus zijn als ze auditie doen voor een belangrijke rol. De zoetgevooisde regisseur (Nederlands acteerlegende Derek de Lint) praat haar door de rol en laat haar diverse invullingen geven aan de tekst van de scene. Hij stelt haar op haar gemak, laat horen dat hij aan haar kant staat, maar stukje bij beetje gaat hij steeds iets verder. Steeds iets verder over Lili’s, en ieder ander die niet een complete viezerik is, grenzen van toelaatbaar gedrag. Hij speelt manipulatief in op de onzekerheid van de jonge vrouw, die zich bloot probeert te geven in de acteerprestatie die ze moet leveren om de rol te bemachtigen. Het is duidelijk dat hij de machtspositie die hij als regisseur vervuld misbruikt. Maar zijn gedrag blijft niet onbestraft.

In slechts acht minuten schetst Van Berckelaer een treffend voorbeeld van seksueel machtsmisbruik in de entertainmentindustrie. Toen de putdeksel van het overvolle riool dat onzichtbaar onder Hollywood doorstroomde werd opengetrokken, werd duidelijk hoeveel, hoe lang en hoe walgelijk seksuele intimidatie reeds deel was van de dagelijkse gang van zaken.

De regisseur in ‘Lili’ is een roofdier, die psychologische rondjes om zijn prooi sluipt op zoek naar de zwakke plek. De camera, steeds gericht op Lili, komt tergend langzaam dichterbij, klaar om toe te slaan. Wat acteur Derek de Lint met enkel zijn stem doet, is bijzonder. Hij heeft een vaderlijke toon en refereert zelfs aan zijn dochter om Lili op haar gemak te stellen. Want een vader van een dochter zou toch nooit iemand anders dochter iets aandoen?

Maar hoogtepunt van het filmpje is Lisa Smit. Het filmpje is een one-taker, er wordt niet weggeknipt en Smit laat in korte tijd zoveel verschillende oprechte emoties zien. Vooral de onzekerheid, trots en opluchting als de regisseur het goed vindt wat ze neerzet, is ontwapenend en maakt wat er op volgt nog schrijnender. Alles is klein en subtiel, vaak in een oogopslag of iets dat niet gezegd wordt.

Yfke van Berckelaer maakte samen met Bram Roza in 2017 de documentaire ‘Xangadix Lives’, een eerbetoon aan de Nederlandse horrorfilm ‘De Jonhsons’ en had Lisa Smit al eerder voor de camera in haar korte romcom ‘All the Single Ladies!’. Ze woont in Los Angeles waar ze regisseert en schrijft, heeft een column in Schokkend Nieuws. Ik leerde haar kennen tijdens de voorbereidingen van ‘Xangadix Lives’, toen ze mij interviewde over mijn rol als één van De Johnsons.

‘Lili’ kun je zonder overdrijven een festival hit noemen en de aanvragen van festivals lijken maar te blijven komen. Hoe zijn de reacties van het publiek?

Tot nu toe zijn die fantastisch geweest! Beter dan ik ooit had durven dromen. Bij twee voorstellingen was ik erbij, eentje in Zuid-Korea en een in Canada. Heel interessant ook om het verschil in publiek te zien in beide landen. In Korea keken mensen heel stoïcijns naar de film, maar werden we achteraf overladen met complimenten, terwijl er in Canada al voor het einde uitbundig geklapt werd. In beide gevallen voelde je wel dat de mensen in de zaal steeds ongemakkelijker worden tijdens het kijken, wat voor mij natuurlijk heerlijk was! Meerdere keren hebben mensen ons ook bedankt voor het maken van de film en zeiden ze dat ze hoopten dat zo veel mogelijk mensen het konden zien, omdat ze het zo belangrijk vonden. Een erg mooie reactie van was ook van iemand die zei 'this is the scariest movie I've seen, because it's real'. Nu staan er nog festivals in Taiwan, America, Mexico, Engeland en meer in Canada op het programma.

Heb je al reacties uit Nederland?

Grappig genoeg komen de lauwste reacties op de film vanuit Nederland. Misschien omdat het horror genre hier nog steeds niet echt aanspreekt? Het kan er ook aan liggen dat het een #metoo film is. Ik merk dat er in Nederland nog steeds wat neergekeken wordt op #metoo, bijvoorbeeld ook in de media, zo van 'ja, maar dat speelt in Nederland helemaal niet' of 'zijn we hier niet al klaar mee?'. Het speelt wel degelijk in Nederland en ik vind het zonde dat dat zo weinig gehoor krijgt, want we zijn er nog lang niet mee klaar. Ik wist dat ik de film wilde maken, nadat ik het met iemand in Nederland had over #metoo. Deze persoon vond het allemaal maar overtrokken onzin. Dat motiveerde mij om dit verhaal te willen vertellen, om te laten zien hoe het voelt om in zo'n situatie vast te zitten, hoe kwetsbaar je kan zijn, hoe makkelijk daar misbruik van gemaakt kan worden en hoe lastig het is om daar uit te komen. Tegelijkertijd wilde ik de film ook een empowering boodschap meegeven en niet weer een film maken, waarin de vrouw weer het slachtoffer is. Nu we van verschillende kanten reacties op de film krijgen, is het heel interessant om te zien hoe die boodschap in bijvoorbeeld Amerika en Azië heel erg aanslaat, maar in Nederland een stuk minder.

De film is, denk ik, heel herkenbaar voor mensen die werken in de film- en televisie wereld. Krijg je van deze mensen andere reacties dan van publiek wat niet in de entertainmentindustrie werkt?

Lili vindt plaats tijdens een auditie, maar ik denk niet dat je persé in de entertainmentindustrie moet zitten om de situatie die het weergeeft te snappen. Ik denk dat dit voor heel veel vrouwen, maar ook mannen, herkenbaar gaat zijn, ongeacht wat je beroep is. Het draait om een machtsspel en hoe je in een ongemakkelijk situatie gemanipuleerd kan worden. Met dat gevoel zijn veel van ons helaas bekend.

Het aantal vrouwen die werkzaam zijn in het horrorgenre, of in wat voor een genre dan ook, groeit, maar is nog steeds niet heel groot. Zou je verder willen binnen het genre, of ben je bang dat je heel snel ‘die vrouwelijke horrorregisseur’ wordt?

Ik vind genres zoals horror, fantasy, scifi, musical een hele fijne manier om mezelf uit te drukken en vind het dus geen enkel probleem om als genre-regisseur bekend te staan. Maar wat ik wel heel graag zou willen, is als het 'vrouwelijke' eraf kan. Ik maak films en die kan je leuk vinden of niet, maar wat maakt het nou uit hoe ik eruit zie? Dus het zou geweldig zijn als we het punt kunnen bereiken waarin er genoeg regisseurs (en schrijvers en producenten en alles) zijn in alle soorten en maten en dat dat zo normaal is dat we allemaal hetzelfde worden aangesproken. Helaas zijn we daar nog niet, maar de beste manier om dat te bereiken is als zo veel mogelijk mensen zo veel mogelijk films maken, dus daar sluit ik me graag bij aan.

Horrorprojecten zijn nog steeds heel lastig te realiseren in Nederland, maar het buitenland lijkt wel te herkennen dat hier er potentiële successen te behalen zijn. Een aantal regisseurs van horror shorts zijn nu bezig speelfilms van de grond te krijgen in de V.S. Is ‘Lili’ voor jou het visitekaartje om een langer project binnen te slepen?

Grappig genoeg is Lili niet zo begonnen, maar het lijkt wel die kant op te gaan. Lili was echt iets dat we moesten maken, dit verhaal moest eruit en ik weet niet hoe we het voor elkaar hebben gekregen, maar opeens stonden we de film met een bizar getalenteerde groep mensen te maken! Het was in een dag gedraaid en daarna hadden we geen idee of het aan zou slaan. We zijn de film op goed geluk naar festival gaan sturen en zijn nu echt compleet overdonderd dat zoveel mensen het willen zien. Blijkbaar raakt het toch iets. Sinds de film draait, krijg ik steeds vaker de vraag of ik ook met een lange versie van Lili bezig ben. Dat was eigenlijk nooit het plan, maar er is nog zoveel meer te vertellen hierover dat we nu stappen in die richting aan het maken zijn. 99.9% van alle korte films worden helaas nooit een lange film, dus of de lange versie er ooit gaat komen, geen idee, maar het is het dromen waard.

Ben je bezig met andere projecten en wat zou je heel graag als vervolgproject willen doen?

Ja, teveel, hahaha. Er is nog heel veel te vertellen wat thematisch aan Lili verbonden is, zeker als je kijkt naar wat er nu allemaal in o.a. de staat Georgia gaande is (o.a. het veel strenger worden van abortuswetten) of de #metoo gesprekken die naar aanleiding van de film naar boven komen. Ook zijn er een hoop hele gave legendes en mythes in Nederland die hier ook goed bij aansluiten en waar ik ook erg graag iets mee zou willen doen. Eens moet het toch lukken om Nederland aan de horror krijgen? En dan zijn er ook nog een aantal musical ideeën die ik dolgraag zou willen maken, om het af en toe wat luchtiger te houden, haha. Wat ik precies hierna ga doen, weet ik nog niet, maar er ligt genoeg op de stapel dat ik nog wil doen, dus het gaat sowieso leuk worden!

https://vimeo.com/359326298

Update 22/07/20: De korte film Lili is inmiddels hier online te kijken!