Recensie: Sombre (Philippe Grandrieux, 1998)

Jean (poppenspeler en serial killer) volgt de route van de Tour de France. Langs de weg pikt hij prostituees op en wurgt ze. Zijn moordroutine zal verstoord raken als hij onderweg twee zussen tegenkomt. Claire en Christine zijn met autopech langs de weg komen te staan. Wachtend in de striemende regen zijn de vrouwen blij met de lift die ze aangeboden krijgen.

Is het een meesterwerk? Of is het pretentieus gepruts? Sombre van regisseur Philippe Grandrieux is waarschijnlijk alletwee. In ieder geval hangt een waardeoordeel volledig af van de manier waarop de kijker in zijn vel zit en dat kan betekenen dat je per kijkbeurt een volledig andere ervaring hebt.

Nee, makkelijk is Sombre niet. De film uit 1998 is nu pas in Nederland op dvd verschenen en bij een eerste kijkbeurt snap je direct waarom. Dit is geen film die duizenden liefhebbers zal bekoren. Zijn het er tientallen, is het al heel wat. Grandrieux schotelt de kijker op bijna collageachtige manier de duistere denkwereld van een verkrachter/seriemoordenaar voor. Letterlijk en figuurlijk, want waar je aanvankelijk denkt dat iemand heeft zitten prutsen met de helderheid van het beeldscherm, blijkt het juist de bedoeling dat de beelden in een donker bad gedompeld zijn. Zelfs ‘zonnige’ scènes zien er uit alsof iemand een zwarte sluier voor een met houtskool bewerkt cameralens heeft gehouden.

Hoe dan ook, de eerste draaibeurt heeft deze zwaar onderbelichte film bij de schrijver dezes niet af kunnen maken. Het mag dan zomer zijn, de dag dat de dvd voor het eerst de dvd- in gejaagd werd, schemerde het buiten en was het daar bovenop nog eens grijs, koud en het regende pijpenstelen. De wereld buiten het raam zag er net zo duister, onheilspellend en onderbelicht uit als de leefwereld van de poppenspeler Jean (Marc Barbé), die in de film gevolgd wordt terwijl hij meereist met de etappes van de Tour de France. Een poppenspeler die kinderen laat lachen, maar ondertussen ook prostituees behoorlijk plastisch in beeld gebracht om zeep brengt en langs de route dumpt. Zonder hoger doel, zonder duidelijk afgekaderde verhaallijn, zonder uitzicht op redemptie, zonder gevoelens, zo lijkt het bijna wel. Zijn moordroutine raakt verstoord vanaf het moment dat hij de zussen Claire en Christine in de stromende regen met autopech ziet staan, hen een lift aanbiedt en er ineens iets van een menselijke klik blijkt tussen Jean en de maagdelijke Claire (Elina Löwensohn). Sombre schetst een uiterst wrang en naargeestig mensbeeld en daar komt geen verlichting in op het moment dat na zo’n half uur Claire haar intrede doet. Het was – in combinatie met het weer en moeheid na te veel gedoe tijdens een zware werkdag - te veel. De film ging uit. Niet omdat ‘ie heel slecht was (hij intrigeert absoluut meteen) maar omdat het een te zware aanslag op de geestesgesteldheid bleek, op dat specifieke moment.

Een dag of vier later. Dezelfde beelden. Dezelfde gruwelijkheden. Dezelfde duisternis. Dezelfde schimmige beeldcollages. Maar dan goed uitgerust en met buiten een blauwe hemel, wat witte wolkjes en een zonnetje. Sombre wordt een compleet andere film. Niet dat hetgeen getoond wordt ineens een vrolijke toon kreeg natuurlijk. Verre van. Maar door de omstandigheden was het beter te behappen en bleek het makkelijker ronddolen in de duisternis waarin de hoofdpersoon ook verkeert. Omdat je met een blik naar buiten ook jezelf iets makkelijker los kon koppelen van de narigheid waarin je wordt meegesleurd. Het is daarom moeilijk om de film en waardeoordeel te geven. Sombre – die overigens zonder extra’s op dvd is uitgebracht - is een film die valt of staat bij de manier waarop er naar gekeken wordt. Dat betekent dus dat ‘ie bij iedere toeschouwer anders binnen zal komen. Wat we wel kunnen constateren is dat áls Sombre je weet te grijpen, het ook meteen in een wurggreep bij de keel is.

Waardering * of **** (doorhalen wat niet van toepassing voor jou is)

Sombre is nu te koop op DVD.

[yasr_overall_rating null size="--"]