Filosofie is een breed onderwerp dat zowel vragen over het menselijk bestaan als andere thema’s kan verkennen. Een onderwerp dat iedereen aanspreekt? Horror. De Belgische filosoof Dimitri Goossens promoveerde op dit genre en brengt nu zijn boek uit, “In de ogen van Medusa” In dit boek legt Goossens uit waar horror vandaan komt en waarom het ons blijft fascineren. De Nachtvlinders interviewde hem over dit boeiende onderwerp.
De Nachtvlinders; Om te beginnen, wat was voor u de inspiratie om In de ogen van Medusa te schrijven?
Dimitri Goossens: “In de ogen van Medusa is eigenlijk een verwerking en uitbreiding van mijn doctoraatsproefschrift. Mijn doctoraat ging over transgressie, shock en sacraliteit als maskerade van de dood in de hedendaagse kunst- en beeldcultuur. Het proefschrift onderzoekt de link tussen ons bewustzijn van de dood, choquerende kunst en beelden, en religie en sacraliteit. Toen ik mijn proefschrift in 2020 had afgerond, besloot ik om eerst een boek te schrijven over het thema dat daaruit voortkwam, vooral omdat het horror-thema op dat moment in de belangstelling stond.”
De Nachtvlinders; Is horror als filosofisch onderwerp eerder aangekaart, of opent u hiermee een nieuw veld voor de filosofie?
Dimitri Goossens: “Internationaal zijn er al enkele boeken over de filosofie van horror, maar in het Nederlands taalgebied is mijn boek waarschijnlijk het eerste dat dit thema vanuit een filosofisch perspectief behandelt. Horror en filosofie hebben meer gemeen dan men zou denken: beide maken ongemakkelijk en bevragen vanzelfsprekendheden. Het is jammer dat filosofen zich weinig met horror hebben beziggehouden, want het genre biedt veel mogelijkheden voor filosofische reflectie.”
De Nachtvlinders: U beschrijft horror in uw boek als een ‘duistere spiegel. Wat bedoelt u daarmee?
Dimitri Goossens: “Horror houdt ons een spiegel voor waarin we onze angsten zien, maar het is een cultureel bepaalde spiegel die toont hoe wij omgaan met gewoontes en vanzelfsprekendheden. Het is een ‘duistere’ spiegel omdat het onze culturele categorieën perverteert en ons op een negatieve manier confronteert met onze zekerheden. De metafoor van de spiegel sluit ook aan bij de mythe van Medusa, waar Perseus haar alleen kan zien via een weerspiegelend schild. Horrorbeelden zijn ook een indirecte weerspiegeling van de dood die we nooit rechtstreeks kunnen ervaren.”
De Nachtvlinders; Wat zijn belangrijke thema’s die vaak voorkomen in horrorfilms en -literatuur?
Dimitri Goossens: “Een terugkerend thema is de ‘mad scientist’, waarbij de grenzen van de wetenschap worden verkend. De beeldvorming van de vrouw is ook prominent, en je kunt bijna een geschiedenis van het feminisme schrijven op basis van horrorfilms. Transgender thematiek en maatschappijkritiek, zoals in de films van Romero en Jordan Peele, zijn ook belangrijk. Een ander essentieel thema is de kwetsbaarheid van het lichaam en de walging die daarbij komt kijken. Horrorfilms reflecteren onze worsteling met lichamelijkheid en de aspecten van ons lichaam die we liever verborgen houden.”
De Nachtvlinders; Ik ben ook benieuwd, net zei je al, van Romero naar Jordan Peele. Merk je dat horror door de tijd ook steeds anders geplaatst moet worden, zoals in de jaren ’80 en ’90?
Dimitri Goossens; Ja, dat merk ik heel goed. Eli Roth heeft trouwens een goede serie over de geschiedenis van horror, waarin hij verschillende tijdsperiodes bespreekt. Bijvoorbeeld, ik maak in mijn boek een onderscheid tussen klassieke en postmoderne monsters. Klassieke monsters zijn geïsoleerde wezens die worden verslagen, zoals in Dracula en Frankenstein. Postmoderne monsters, die na de Tweede Wereldoorlog opkwamen, kunnen in ieder van ons schuilen, zoals in slasherfilms. Deze verschuivingen hebben te maken met historische gebeurtenissen zoals de bevrijding van de concentratiekampen en de opkomst van de Koude Oorlog.”
De Nachtvlinders; Wat zijn moderne horrorfilms die u bijzonder relevant vindt?
Dimitri Goossens; Ik vind horrorfilms die maatschappelijke en filosofische vragen verkennen het meest interessant. Bijvoorbeeld Humane gaat over de toekomst en de overbevolking van de planeet, en verkent wat er gebeurt als mensen zich vrijwillig opgeven voor euthanasie. Het interessante aan deze film is hoe hij ethische vragen stelt over wat er gebeurt als mensen gedwongen worden om keuzes te maken die hun eigen leven kunnen kosten.
De Nachtvlinders; Wat hoopt u dat lezers meenemen na het lezen van uw boek?
Dimitri Goossens; Voor iedereen die geïnteresseerd is in het horror-genre en een dieper begrip wil krijgen van waarom het zo fascinerend is, raad ik mijn boek aan. Vooral wie de mythe van Medusa wil begrijpen, zal antwoorden vinden in mijn boek. In het laatste deel van het boek wordt duidelijk waarom het ‘In de ogen van Medusa’ heet. Dit boek is ook een bewuste poging om het filosofische terrein van de dood, kunst, en taboes verder te verkennen.
In de Ogen van Medusa biedt de lezer dus een diepere kijk in een genre welke elke lezer van de Nachtvlinders met elkaar verbindt, namelijk het horrorgenre. In de Ogen van Medusa is te koop bij de meeste goede boekenwinkels maar als je niet kan wachten om het te lezen, dan is het te bestellen via de volgende link