Recensie: The First Purge. De franchise zou zichzelf eens moeten gaan zuiveren

Na twee succesvolle voorlopers, slaat James DeMonaco (bedenker, schrijver en regisseur van The Purge, The Purge: Anarchy en The Purge: Election Year) opnieuw de handen ineen met de producenten van Blumhouse Productions (Jason Blum: Insidious-serie en Get Out) en Platinum Dunes (Michael Bay, Brad Fuller en Andrew Form: Ouija-series en The Texas Chainsaw Massacre). Afgelopen week is de vierde Purge-film in première gegaan. De film beleefde het beste openingsweekend voor een horrorfilm in 2018. Zij stootte Hereditary van de troon, met een opbrengst van €327.396 en 37.337 bezoekers. Met deze cijfers scoort de film ook hoog boven haar voorgangers. Dit klinkt allemaal goed en aardig, maar de film zelf blijkt een farce.

Onduidelijke focus

In The First Purge laat men zien, hoe de traditie van twee dagdelen wetteloosheid ooit is begonnen als een simpel experiment. Omwille van het testen van een sociologische theorie, zijn gedurende een periode van twaalf uur alle vormen van agressie (inclusief moord) toegestaan. De First Purge verschilt hierin van haar voorgangers, gezien dit experiment zich beperkt tot Staten Island. Het experiment loopt echter uit de hand, en verspreid zich door het hele land.

De kijker volgt in de film meerdere verhaallijnen. De belangrijkste is die van Dmitri (Y'lan Noel, Insecure): een gangster die een bende leidt die opereert in Staten Island. In een tweede lijn volgen we Dmitri's ex, Nya (Lex Scott Daniels, Superfly), en haar broer, Isaiah (Joivan Wade, Doctor Who). Isaiah werkte (stiekem) voor Dmitri, totdat hij tijdens dit werk werd aangevallen door Skeletor, een gestoorde psychopaat. Beiden zien de Purge als kans om elkaar te grazen te nemen. Afgezien van een verstoord straatfeestje waarop Isaiah alle kans had om zijn vete met Skeletor te eindigen (maar dit niet doet want: filmlogica), verdwijnt deze verhaallijn in het vechtgedruis van de daaropvolgende zestig minuten. En dit alles onder de eeuwig doordreunende beats van een willekeurige R&B Spotify-playlist.

Empathische gangsters

De verhaallijn van Dmitri is waar de film zich nog het meest op toelegt. Hij grijpt de Purge aan als kans om territoriale rivalen uit te schakelen, evenals zijn heerschappij te verstevigen (en zijn 'producten' veilig te houden). Dit gaat uiteraard niet zonder slag of stoot. Zo verliest hij vrijwel al zijn belangrijke handlangers, gepaard onder zoetgevooisde vioolmuziek. Moet ik nu serieus empathie gaan voelen voor een gangster die iemand verliest? Een gangster die, zoals het begin van de film heeft laten zien, zelf mensen dood bij de vleet, 24/7 drugs gebruikt en prostituees bestelt alsof het pizza's zijn?

Ethiek is in deze film overigens ook ver te zoeken. De cast is vrijwel volledig zwart, wat een prima uiting is van het sociale ongelijkheidsprobleem wat de film probeert aan te kaarten. Dit wordt echter vakkundig de grond in getrapt door een aantal ethische misstappen. Dit is in de eerste plaats de verkleding van militairen als leden van de Ku Klux Klan. Nogal onsmakelijk, zeker gezien hun doel in de film ook het neermaaien van zoveel mogelijk zwarten is. Ten tweede is dit een schietpartij in een kerk - opnieuw overwegend gevuld met donkere mensen. De church shooting in Charleston (ook een kerk van de zwarte gemeenschap) is krap drie jaar geleden. Het verkennen van cinematografische grenzen is goed, maar dat dient wel respectvol en ethisch te gebeuren. Deze manier, waarop de film-actoren precies hetzelfde doen (in een fictionele situatie) als dat waar het aan refereert, is nogal harteloos.

Simplistisch

Al met al komt de film vooral simplistisch en goedkoop over. Te beginnen met het plot. Aan het begin van de film wordt aan Chief of Staff Arlo Sabian gevraagd of de Purge niet een politiek instrument is. Het antwoord is nee, maar de slimme kijker heeft het plot van de film al uitgevogeld. En zo blijkt. Militairen, verhuld in triviale kostuums, zijn ingehuurd om dood en verderf te zaaien onder de deelnemers. Kanttekening: iedereen die op Staten Island zou blijven kreeg $5000,- compensatie. Iedereen die actief zou participeren - wat te volgen was via camera's in lenzen - kreeg meer. Armoede was op Staten Island een alom vertegenwoordigd probleem, dus deze belofte trok mensen aan als bijen op honing.

Het motief achter de inzet van de militairen is natuurlijk dat hoe meer doden, hoe minder aantal keer er $5000,- uitbetaald zou moeten worden. Het achterliggende idee is om zo de bendes en criminaliteit op Staten Island uit te schakelen - wat de Purge tot een politiek instrument maakt. En hier blijft het bij. Prangende vragen worden niet beantwoord. Waarom moeten er zulke drastische maatregelen genomen worden? Is dood en verderf echt het enige antwoord op de fictionele status van Staten Island? U mag het me vertellen.

Verder is het decor van de film saai en veelal hetzelfde: donkere steegjes gevuld met rook en bezaaid met afval. Het is duidelijk dat de film zijn best heeft gedaan met de jump scares. Deze komen op de meest onverwachte momenten. Doch lukt het ze niet om de kijker uit zijn stoel te doen opschrikken, laat staan hem nagelbijtend op het randje te trekken. Als laatste is er veel wetenschappelijke blah blah in de film, waar zowel de kijker als de acteurs niets wijzer van worden. Sociologie-studenten zullen zich er allicht nog mee kunnen vermaken.

To purge or not to purge

Al met al is The First Purge is een smakeloze film die niets toevoegt aan wat we nog niet wisten uit de vorige films. De vorige films in deze franchise waren ook niet bepaald een succes. Maar met dit vierde deel is het dieptepunt wel bereikt. De film weet de kijker niet te interesseren, of hem mee te slepen in het levensverhaal van Dmitri. Een uitzondering geld voor liefhebbers van deze serie, of action-seekers: de actie is van een hoger niveau dan het gemiddelde van deze film. Doch wordt het tijd dat deze franchise zichzelf eens gaat zuiveren. Mogelijk, als ze dit bij alle films doen, houden ze genoeg materiaal over voor één film. En die zou ik nog wel een kans willen geven.

[yasr_overall_rating null size="medium"]

The First Purge draaide vanaf 15 juli 2018 in de bioscopen en is verkrijgbaar op BD en DVD.